Otter duikt op in de Rupelstreek
Persbericht Look4Nature
Op 6 juli 2021 werd een zeldzame otter (lutra lutra) vastgelegd op een onbemande camera in een van de natuurgebieden van Natuurpunt Rupelstreek. Zo’n wildcamera geeft je een unieke kijk op het leven van wilde dieren. Diersoorten die je anders niet zou zien, passeren de camera en doormiddel van een bewegingssensor wordt de cameraval getriggerd om een foto of een video te maken. Dat ondervond ook de otter die de cameraval voorbij liep van natuurfotograaf en makker David Van den Broeck, die de camera op een strategische wijze had opgehangen langs een wildwissel. Dat is een paadje dat door dieren doorheen het landschap gecreëerd wordt.
Het beeld werd gemaakt om 23 uur 30, wat er op kan duiden dat de otter heel de dag in het gebied aanwezig was. Otters worden immers pas actief wanneer het schemert. Het tijdstip van opname, vertelt dus nuttige informatie. Het dier kwam gelopen vanuit de kern van het gebied.
Foto, getrokken met cameraval - David Van den Broeck
Bedreiging
Otters zijn een lange tijd afwezig geweest in onze Vlaamse landschappen. Verlies aan geschikt habitat door het verdwijnen van natuurlijke oevers en een verminderde waterkwaliteit, maar ook historische jacht op een vissende concurrent, waren daar oorzaken van. Vandaag vormen vooral de drukke wegen een probleem voor de otter. Habitatsversnippering is een groot probleem, otters worden door die versnipperingen in leefgebieden vaker gedwongen om wegen over te steken, of kunnen niet migreren van gebied tot gebied. Dat bemoeilijkt het de otter om een geschikt leefgebied te vinden waar het voedselaanbod hoog genoeg is om te overleven en eventueel jongen groot te brengen. Habitatsversnippering kan je voorstellen door middel van eilandjes: natuurgebieden in Vlaanderen liggen als eilandjes verspreidt. Lokale fauna en flora kan zo moeilijk of niet migreren naar een ander natuurgebied. Doen ze dat wel, dreigen ze te worden aangereden. Doen ze dat niet, dan kan er een genetische verarming optreden als gevolg van geen nieuw aanvoer van genetisch materiaal. In dat geval spreken we over inteelt, een bedreiging voor de biodiversiteit.
Fascinerende terugkeer
Sinds 2012 duiken otters hier en daar eens sporadisch op maar hebben nog steeds de status zeer zeldzaam in ons land. De comeback van de otter is te danken aan de gestegen waterkwaliteit, aan de ontwikkeling van grote, waterrijke leefgebieden en het aanleggen van ecologische verbindingen tussen belangrijke natuurgebieden. Die ecologische corridors helpen de otter, en andere diersoorten, veilig de baan over te steken en vormen zo een cruciale rol in de dispersie van fauna. Er worden trouwens nog steeds héél wat inspanningen geleverd om de otter te helpen door tal van organisaties. Onlangs is ook de Fint - ook wel meivis genoemd - weer teruggekeerd om in de Rupel te komen paaien, dat bewijst dan weer de gestegen waterkwaliteit. Het visbestand gaat er beter aan toe, maar perfect is ze zeker nog niet. In 2002 werd in Nederland een herintroductie gerealiseerd van de otter. Die herintroductie zorgde er ook voor dat de otter terug zijn weg vond naar onze waterlopen.
Op dit moment wordt de otterpopulatie in België geschat op slechts een tiental individuen. De Scheldevallei liet eerder al blijken een goede spot te zijn voor deze gevoelige diersoort. Rondom de Rupelstreek werden al meermaals otters waargenomen maar een écht bewijs van een otter in de Rupelstreek, ontbrak. De Rupelstreek vormt een geschikt leefgebied samen met omliggende natuurgebieden zoals Broek Denaeyer in Willebroek, dat gelegen is langs de andere kant van de rivier. Zolang er maar genoeg grote, natuurlijke vijvers zijn, de rust bewaard wordt en er genoeg vis in het water zit. Natte natuur is erg belangrijk voor de soort, daar zijn ze sterk afhankelijk van. Vlaanderen stimuleert het bevorderen van natte natuur en daar profiteert de otter mee van, net als vele andere watergebonden soorten. De otter is dan ook een paraplusoort: help je de otter door waterrijke gebieden ecologisch te stimuleren, dan help je meteen een hele resem van (zeldzame) plant- en diersoorten.
In de regio waar deze otter waargenomen werd, is eerder al een soortenbeschermingsplan opgericht voor de otter. Dat wil zeggen dat in een tijdspanne van vijf jaar, de regio onder de loep wordt genomen om knelpunten voor de de otter aan te pakken en zoveel mogelijk geschikt leefgebied gecreëerd wordt voor de soort. Wanneer dat project afgerond wordt, zal de regio maar liefst 60 tot 70 vierkante kilometer aan geschikt otter-leefgebied hebben. Dit wordt gerealiseerd in het kader van 'otterland' dat getrokken wordt door o.a. het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), Wereld Natuur Fonds (WWF), Regionaal Landschap Rivierenland en Regionaal Landschap Schelde-Durme.
Natuurlijke oevers zorgen voor meer biodiversiteit in het water: oevervegetaties, amfibieën, vissen en tal van andere waterorganismen maken de vijver levendig en zijn bijgevolg interessant voor otters
Eindelijk een (t)huis?
Eerder werden al enkele natuurgebieden in de Rupelstreek voorbereid op de komst van de otter. Zo werd er tussen de oever van de Rupel en natuurgebied Walenhoek in Niel al een brede ecologische verbinding aangelegd met verschillende ecoduikers. Dat de otter in de omgeving waargenomen werd, geeft dus hoop om een gevestigd dier te mogen verwelkomen.
Op dit moment kunnen we wel nog niet spreken over een effectief gevestigd individu. Er zijn extra cameravallen opgehangen met telkens een beetje visolie voor. Marterachtigen, en dus ook de otter, ruiken de visolie al vanop enige afstand en komen dan meestal een kijkje nemen naar wat er te rapen valt. Zo hopen we te weten te komen of de otter(s?) het gebied vaker bezoekt. Dat is belangrijke info om de natuurgebieden beter te beschermen en de natuurkwaliteit nog optimaler te maken voor de komst van dit bijzonder roofdier.
Het afgelopen jaar waren al wel enkele bevestigde waarnemingen van otter in de ruimere omgeving. Wel telkens in natuurgebieden langs de andere kant van de Rupel en de Schelde. Mogelijk is de bezoekende otter hetzelfde individu dat enkele maanden geleden zijn aanwezigheid liet merken aan een cameraval van otterwerkgroep Rivierenland. Dat zou zeker kunnen aangezien otters hun leefgebied héél groot is.
Een ecoduiker in Niel die ervoor zorgt dat zoogdieren en amfibieën veilig aan de andere kant van de weg kunnen komen. Men hoopte bij de aanleg van deze ecologische verbinding - waarvan je nu slechts een deel ziet - de terugkeer van de otter te vergemakkelijken in de Rupelstreekse natuurgebieden.
Levende natuur
De komende tijd zal er ook extra gelet worden op ottersporen zoals spraints, die ze gebruiken om onder ander hun territorium mee te markeren en als communicatiemiddel met soortgenoten. Spraints zijn uitwerpselen van otters. Vaak liggen die goed zichtbaar voor het menselijke oog, zoals op de stam van een omgevallen boom. Pas over enkele maanden zullen we al dan niet weten of de otter gesetteld is in de omgeving. Daar zullen vooral de cameravallen uitsluitsel over geven. In ieder geval is het bezoek van de otter een teken dat ook de kwaliteit van onze natuurgebieden gestegen is. Otters zijn namelijk een biologische indicator voor de gezondheid van een biotoop. Het is een erg unieke bekroning voor de inspanning van de vrijwilligers en voor wat ze gepresteerd hebben om de kwaliteit van onze inheemse natuur te bevorderen.