Lang leve de wildcamera!
Sinds mijn eerste ontmoeting met een wilde wolf in België, is er een nog grotere fascinatie voor het dier ontstaan bij mij. Maf dat het - eindelijk - gebeurd was dat wolven terug het spoor ontdekten naar ons land. Een indrukwekkende comeback van een toppredator. Vastberaden wilde ik ook een visuele, fysieke glimp opvangen van een Limburgse wolf, al was het ook een doel om met een camera wolven te kunnen vastleggen.
Mijn eerste waarneming van een wilde wolf, in dit geval de zwervende mannetjeswolf GW1554m (wolf Billy)
Begin december 2020 had ik een kleine, goedkope wildcamera gekocht met als doel wolvenbeelden te schieten van onze eerste Belgische wolvenroedel. Kort daarna hing de camera al aan een weidepaaltje ergens in het Limburgs landschap. De uitdaging was om telkens plekjes uit te zoeken waar mogelijk wolven zouden kunnen passeren. Op die manier ga je zoekend te werk en is het telkens uitkijken naar de moment wanneer je je SD-kaartje van de camera gaat controleren. Niet ergens hangen waarvan je weet 'daar heb ik er zeker ene' maar gewoon op het gemak uitgaande van watje gevoel zegt. Wat die manier van het actief zoeken naar looproutes van de wolf ook leuk maakt, is dat de informatie die uit je camera komt, ook deel uitmaakt om de looproutes van en naar foerageergebieden te achterhalen. Als je weet hoe de wolven zich verplaatsen, kan je potentiële knelpunten voor de wolf in kaart brengen en indien mogelijk aanpakken.
De eerste poging leverde niets op. Ten minste toch geen wolven. De camera hing toen iets langer dan een anderhalve maand op maar na een week bleek de geheugenkaart al vol te zijn. Zuur! Da's zo'n typisch voorvalletje: een fabrieks-geheugenkaartje met te weinig opslagruimte... Je kent het wel. Het was sowieso nieuwsgierig afwachten hoe de nieuwe camera het zou doen. Tijdens zijn debuut heeft hij hier en daar een steekje laten vallen, maar al bij al deed ie het toch goed. Het beeldkwaliteit is zeker niet optimaal, maar goed genoeg. Steenmarters, wilde zwijnen, reeën, hazen en een vos lieten zich hier zien en waren de eerste dieren die de camera te pakken kreeg.
Toen ik het SD-kaartje van de camera aan het controleren was, viel mijn oog op een opname van een reebok die zijn linker voorpoot kwijt was. Aan het litteken te zien, lijkt het erop dat de bok daar al even mee rond liep. Jammer voor het dier maar tegelijkertijd ook bijzonder om te zien hoe de ree zich aan het leven met drie poten weet aan te passen. Of dat van lange duur zal zijn, is uiteraard maar de vraag. In de omgeving liggen drukke wegen en lopen kan de ree niet optimaal in een conditie zonder linker voorpoot. Op het filmpje is te zien hoe de ree vooruit strompelt en telkens voortbeweegt met een schuin naar beneden gericht lichaam. Daarbij komt dan ook nog zien dat - waar het dier maar ook komt - er wolven op de loer kunnen liggen. Het is echter niet zo omdat de ree een poot mankeert, dat hij zeker ten dode staat geschreven. Des te beter het dier zich kan aanpassen aan het leven met een voorpoot minder, des te meer kans dat hij overleeft. Basis ecologie.
En zo zie je maar wat je allemaal tegenkomt als je een camera op een hoek in een akkerland hangt. De beelden hierboven werden allemaal op een enkele nacht gemaakt. Na de controle had ik de camera verhangen naar een andere plek, tweeënhalf kilometer terug van deze locatie. Op die plaats hing de camera op een doorgang langs een dunne houtkant omringd door weilanden. Wolven nemen steeds een zo makkelijk mogelijke route en op dat plekje zouden wolven op een goed tempo kunnen voorbij lopen, zonder dat ze zouden moeten vertragen om een hindernis ofzo te nemen. Ook voor andere dieren zijn zulke openingen een makkelijke doorgang om zich vlot door te verplaatsen. Waarom dus geen gokje wagen dacht ik dan.
Op 3 april hing de camera op de nieuwe locatie. Op 18 april werd het laatste beeld gemaakt. Deze keer stak er een nieuwe geheugenkaart in met daarop wel genoeg ruimte. De batterijen waren nog voldoende vol - allé, dat dacht ik ten minste - toen ik hem aanzette. Al bleken de batterijen dus al (lang) plat te zijn toen ik hem kwam ophalen op 29 mei. Opmerkelijk was hoe vaak steenmarters de camera passeerden. In de geburen stond een oude boerderij dus wellicht had de steenmarter daar ergens zijn nestplaats.
Hazen, reeën, vossen, fazanten, wilde eenden, af en toe een egel en een bunzing maakten in die twee weken ook gebruik van de doorgang en lieten zich bijgevolg ook snappen aan de camera. Grappig om te zien dat die wilde eenden ook echt overal wel kunnen opduiken. De bunzing was een leuke verassing. Die soort had ik nog nooit eerder vast kunnen leggen op de camera. Tot nu dan :)
Heel wat opnames maar helaas niet mijn doelsoort; de wolf. Diezelfde dag hing ik de camera nog ergens anders op. De nieuwe plek was in vogelvlucht drie kilometer verder dan de vorige spot en anderhalve kilometer boven de eerste plek waar ik de camera had gehangen. Waar ik de camera nu gehangen heb, is praktisch recht boven van waar ik de eerste keer mijn camera had gehangen. Als je op zulke dingen let kan je relatief eenvoudig en op een snelle manier achterhalen hoe frequent die routes gebruikt kunnen of zouden gebruikt kunnen worden door wolf. Opnieuw hangt de camera op een typisch baantje die wolven zouden kunnen gebruiken om zich snel van plaats tot plaats te begeven.
De avond toen ik hem ophing, was trouwens een prachtige avond. Een patattenveld dat sterk belicht werd door de ondergaande zon. Praktisch tussen elke bouwvoor stonden prenten van reeën. Hier en daar ook vos en everzwijn maar nergens die van een wolf. Ik kan je garanderen dat het gevoel dat je alle momenten een wolvenspoor kunt tegenkomen, extreem verslavend en enthousiast werkt. Het is echt zot om daar te staan en te weten dat je zomaar een of iets van een wolf kan tegenkomen. Machtig. Ik ging met een goed gevoel naar huis en exact een maand later kwam ik opnieuw de camera checken. En jaja, alles deed het nog! Batterijen goed en de geheugenkaart niet vol.
Ik was best verbaasd van het totaalplaatje van de opnamen. Heel veel soorten zag ik passeren op dat geheugenkaartje. Tal van vogels zoals zanglijster, merel en houtduif waren ook van de partij. Vooral hoe vaak reeën wel niet voor de camera stonden te grazen was wel gaaf. Tussen de vele beelden stond er ook een foto en een filmpje van een reekalfje met z'n moeder. Piepklein en echt geweldig om te zien. Even dacht ik zelf dat 't kalfje ging zogen bij de moeder aangezien die even tussen haar benen liep. Zo mooi werd het helaas niet...
Limburg zou niet Limburg zijn, moesten er op deze plek geen wilde zwijnen verschijnen. Die stonden met enige regelmaat op het pad. Een grote zeug stond ook lange tijd praktisch voor de camera te eten. Duidelijk een vrouwtje, dacht ik dan! Hier en daar ook eens een frisling, dat zijn de biggen. Enkele keren passeerden ook een vos. Een keer liep er ook een vossenwelpje voorbij die wellicht zijn eerste stapjes in het Limburgse landschap zette. Al zag je daar slechts een schimmetje van aangezien de planten bijna hoger dan 't welpje waren. En dan nog dit: toevallig of niet, maar 'mijn' tweede bunzing heeft zich ook laten klissen.
Een nieuwsgierige steenmarter liet zich even leuk vastleggen en daarbij is zijn grote witte keelvlek duidelijk zichtbaar. De keelvlek loopt tot iets op de voorpoten. In tegenstelling tot de boommarter, is de vlek van de steenmarter een stukje groter. De keelvlek van de boommarter is meer geelachtig van kleur maar daar kan je niet 100% vanuit gaan op wildcamera-beelden aangezien kleuren tijdens nachtopnamen zwart-wit zijn. Op die momenten is de omvang van de keelvlek belangrijker. Moest het dan nog niet al te duidelijk zijn, kan je ook eens kijken naar de oren van het dier. De oren van een steenmarter liggen meer zijdelings langs de kop tegenover die van de boommarter, die hogerop zijn gelegen. Steenmarters hebben ook kleinere oren ten opzichte van de boommarter. Dat zijn de voornaamste kenmerken om boommarter en steenmarter van elkaar te kunnen onderscheiden aan de hand van beelden die gemaakt werden met cameravallen.
En dan last but not least: eindelijk een wolf op de camera! En dan niet een maar meteen twee op beeld. Best een gelukje wel want vier dagen later ging ik de camera controleren en stond er toen geen wolf op, had de camera weer naar een ander plekje gegaan... Zo zie je maar dat je hoe dan ook altijd een hele dosis geluk aan je kant moet hebben. De ene keer lukt het niet, de andere keer lukt het wel. In ieder geval is het belangrijk om te weten dat dat pad dus gebruikt wordt door wolf. Ook de gebruikersfrequentie kan je bepaalde info geven: het pad werd gebruikt door wolf maar in de tijdspanne van die ene maand slechts een keertje. Dat wil dus zeggen dat er nog andere paden zijn in die buurt waar de wolven zich liever over verplaatsen. In wolvenopzicht zou het bijvoorbeeld kunnen zijn dat een ander pad veiliger is om diezelfde baan (pad loopt richting een drukke baan) veilig over te kunnen steken. Of een ander pad dat nog makkelijker beloopbaar is 'in een rechte lijn'.
Uiteraard hebben de wolven in Limburg een gi-gan-tisch leefgebied. Om alle mogelijke looproutes te achterhalen, kan dus bijna niet. Maar om de looproutes te achterhalen nabij het kerngebied, is nog geen onbegonnen werkje. Wat vanaf dan wel mogelijk is, is dat het 'camerawerk' zo telkens een stukje mee kan verplaatsen tot daar waar je al wel wolven hebt. Zo kan je geleidelijk aan toch een idee krijgen van hoe de wolven zich verplaatsen, wat belangrijk is om de soort te beschermen.
De camera ging na het zien van de beelden terug dicht en bleef hangen op hetzelfde plekje. Ik had - dat dacht ik ten minste - extra batterijen in mijn rugzak gestoken voor het 'moest dat-geval' er zijn. Achteraf bleken die gemeende batterijen er toch niet in te zitten. Typisch iets voor mij dacht ik dan. Gelukkig leken de batterijen van de camera nog in orde. De inhoud van 't geheugenkaartje werd verplaatst naar de computer en daarna geformatteerd op de camera. Bij de volgende controle moet de camera dus al niet afkomen met dat het geheugenkaartje vol zit...
Wordt vervolgd!